حصر وراثت
هر
گاه کسی فوت می کند ، لازم است تکلیف مایملک (ترکه) وی و حقوق ورثه و دیگر
ذی نفعان درما ترک متوفی وبه منظوراجرای وصیت نامه مشخص شود . لازمه این
کار آنست که ارث بران متوفی مشخص گردند . تشخیص انحصار ورثه در افرادی
معین در صلاحیت مراجع قضایی است . بدین ترتیب هر کس که در ترکه متوفی ذی
نفع است (مانند : ورثه ، طلبکار ، موصی له و وصی و نیز شخصی که غیر مستقیم
از اثبات وراثت شخص از دیگری منتفع می شود .)حق درخواست گواهی انحصار
وراثت متوفی را دارد و می تواند برای اخذ گواهی انحصار وراثت به شعبات
دادگاههای عمومی وانقلاب مراجعه و درخواست گواهی نماید . در ماده 360
قانون امور حبسی می خوانیم ؛ [درصورتی که وارث متوفی یا سایر اشخاص ذی نفع
بخواهند تصدیق انحصار وراثت تحصیل کنند ، درخواست نامه کتبی مشتمل برنامه
و مشخصات درخواست کننده و متوفی و ورثه و اقامتگاه آنها و نسبت بین متوفی
و وارث تنظیم نموده ، به دادگاه تسلیم می نماید] . در این مختصر پس از
بررسی چند واژه نحوه اخذ گواهی انحصار وراثت از مرجع قضایی و مدارک لازم
را توضیح می دهیم . امیداست این نوشته اندکی از سر در گمی بازماندگان
بکاهد .
یکم – بررسی و معنای چند واژه :
ماترک (ترکه ): مالی که با فوت مالک آن و بحکم قانون به وراث تعلق می گیرد .
موصی : (به کسر صاد)کسی را گویند که طی وصیت تملیکی مال یا منفعتی از مال خود را برای زمان پس از مرگ به دیگری تملیک می کند .
موصی الیه : (به فتح صاد) شخصی راگویندکه به موجب وصیت عهدی ماموراقدام به امری شده است . (معادل وصی)
موصی
به : (به فتح صاد) وصیت را موصی به گویند . و آن امری است که موصی به آن
توصیه می کند خواه توصیه به تملیک باشد ، خواه توصیه به تکلیف و انجام
دادن کاری .
موصی له (به فتح صاد) شخصی را گویند که وصیتی به نفع او شده باشد .
مورث : کسی که مرده و مالی از او مانده باشد .
وصیت : تعیین جانشین برای بعد از فوت و تعیین اموال بعد از مرگ . وصیت به دو قسم ، وصیت تملیکی و وصیت عهدی تقسیم می شود .
وصیت تملیکی : وصیتی است که به موجب آن کسی عین یا منفعت مالی را از خود برای زمان پس از مرگش بطور مجانی به دیگری تملیک کند .
وصیت عهدی : مامور کردن شخص یا اشخاص در طی وصیت برای انجام کار یا کارها و یا تصرفات معین نسبت به بعد از فوت وصیت کنند .
وصیت
نامه : ورقه ای است رسمی یا عادی که شخص حقیقی قبل از فوت خود در آن ترتیب
تصرفات قانونی در دارایی خویش و نگهداری مولی علیه خود را ثبت کند .
وصیت به ثلث : وصیت موصی (وصیت کننده) به صرف ترکه او تا میزان ثلث ترکه را اصطلاحاً وصیت به ثلث گویند .
طهارت مولد : یعنی حلال زاده بودن
ارث : دارایی متوفی بعداز کسر واجبات مالی و دیون و ثلث را ارث گویند . به ارث مالیات بر ارث تعلق
می گیرد .
اقامتگاه
: محلی که شخص در آن سکونت دارد و مرکز مهم امور او نیز در آنجاست . اگر
محل سکونت شخص غیر از مرکز مهم امور او باشد ، مرکز امور او اقامتگاه
محسوب است .
گواهی
انحصار (یاحصر) وراثت : در پی دعوایی که به موجب آن وراث متوفی از دادگاه
تقاضای صدور تصدیقی بر محصور بودن وراث متوفی به عدد و اشخاص (یا شخص)
معین ، دادگاه برگه ای صادر می کند که وراث را معین می کند به این برگه
تصدیق یا گواهی انحصار وراثت گویند .
دوم – مرجع صلاحیت دار قضایی برای صدور گواهی انحصار وراثت :